2.1. Lý tưởng cách mạng và thực trạng giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên hiện nay

Lý tưởng cách mạng được Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc đến trong hệ thống những tư tưởng của Người về chăm lo sự nghiệp bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau. Đó là: Đạo đức cách mạng, chí khí cách mạng, Đảng cách mạng, công tác cách mạng, cán bộ cách mạng, tư cách người cách mạng. Đây là những phạm trù được Hồ Chủ tịch thường xuyên dùng trong các bài nói, bài viết của mình để truyền bá lý tưởng xã hội chủ nghĩa, lý tưởng cộng sản vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam trước đây, cũng như trong quá trình lãnh đạo cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân tiến lên chủ nghĩa xã hội sau này. Lý tưởng cách mạng của thanh niên - sinh viên Việt Nam không thể tách khỏi hệ lý tưởng cách mạng của Đảng, của dân tộc Việt Nam trong từng thời kỳ lịch sử phát triển của đất nước. Lý tưởng cách mạng là lý tưởng cao đ p mà sinh viên theo đuổi, do Đảng vạch ra con đường đi tới tương lai của đất nước và dân tộc. Lý tưởng đó là độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, xây dựng và phát triển đất nước ngày càng giàu mạnh.

Có thể nói, sự phát triển của đất nước trong thời gian qua có sự đóng góp rất lớn của các thế hệ trẻ, nhất là tầng lớp thanh niên - sinh viên Việt Nam. Phần lớn sinh viên Việt Nam tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, vào con đường phát triển của đất nước, sống có trách nhiệm với Tổ quốc, gia đình và bản thân. Đa phần sinh viên có ước mơ, hoài bão, có kiến thức, tư duy năng động, sáng tạo, tự tin, dám nghĩ, dám làm; có nhiều đóng góp quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và đổi mới đất nước. Bên cạnh đó, một bộ phận không nhỏ sinh viên ít quan tâm hoặc ngại tham gia vào các hoạt động chính trị và các hoạt động xã hội, có nhận thức chính trị hời hợt, chưa xác định lý tưởng sống đúng đắn, coi nh giá trị văn hóa truyền thống. Một số sinh viên chạy theo lối sống thực dụng, chưa có ý thức trong việc rèn luyện đạo đức, lối sống mới lành mạnh, nhiều giá trị đạo đức xã hội bị đảo lộn, xuống cấp và bị quan niệm lệch lạc. Không ít sinh viên thiếu tinh thần tích cực trong việc học tập và rèn luyện, không chịu phấn đấu, thiếu niềm tin, lý tưởng sống… Những hiện tượng tiêu cực này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai của chính họ mà còn đe dọa, cản trở sự phát triển của đất nước. Trong khi đó, công tác giáo dục đạo đức cách mạng, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thanh niên - sinh viên hiện nay còn bị xem nh . Nội dung giáo dục kiến thức văn hóa, khoa học kỹ thuật còn mang nặng tính hình thức, chưa phù hợp với đòi hỏi của thực tế cuộc sống. Cho nên, hơn lúc nào hết, chúng ta phải tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên để họ kế thừa lý tưởng của các thế hệ cha anh, biến lý tưởng cách mạng thành ý chí cách mạng, thành động lực tinh thần mạnh mẽ, đánh bại âm mưu tuyên truyền kích động của các thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Thực hiện tốt công tác giáo dục lý tưởng cách mạng sẽ góp phần xây dựng thế hệ sinh viên giàu lòng yêu nước, kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức, ý thức tuân thủ pháp luật, có năng lực, bản lĩnh trong hội nhập quốc tế; có sức khỏe, tri thức, kỹ năng để tích cực tham gia hoàn thành sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng một đất nước Việt Nam giàu mạnh, sánh vai cùng với bạn bè năm châu theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Với ý nghĩa và tầm qua trọng đó, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên, đặc biệt là sinh viên luôn nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, gia đình, nhà trường và toàn xã hội. Những năm qua, nhiều nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác thanh niên và giáo dục thanh niên đã được triển khai và đạt được nhiều kết quả. Đại hội lần thứ XII xác định nhiệm vụ phải: “Đổi mới nội dung, phương thức giáo dục chính trị, tư tưởng, lý tưởng, truyền thống, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước, xây dựng đạo đức, lối sống lành mạnh, ý thức tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp và pháp luật cho thế hệ trẻ”. Đồng thời “Phát huy vai trò của thế hệ trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” (7). Văn kiện Đại hội XIII nhấn mạnh: “Tăng cường giáo dục thế hệ trẻ về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc, nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, khát vọng vươn lên; nêu cao tinh thần trách nhiệm đối với đất nước, với xã hội; xây dựng môi trường, điều kiện học tập, lao động, giải trí, rèn luyện để phát triển lành mạnh, toàn diện, hài hòa cả về trí tuệ, thể chất và giá trị thẩm mỹ. Tạo động lực cho thanh niên xung kích trong học tập, lao động sáng tạo, khởi nghiệp, lập nghiệp; làm chủ các kiến thức khoa học, công nghệ hiện đại, phát huy vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (8).

Ở Việt Nam hiện nay, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên tại các trường đại học, cao đẳng tập trung vào các nội dung cụ thể như: Giáo dục sinh viên về Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tuyên truyền các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng , pháp luật của Nhà nước, các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước, các thành tựu kinh tế - xã hội đạt được trong sự nghiệp đổi mới; giáo dục truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc, nâng cao ý thức chính trị, tinh thần cách mạng cho sinh viên, qua đó phát huy vai trò của sinh viên trong đấu tranh chống lại âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; giáo dục cho sinh viên tinh thần yêu lao động, phát huy truyền thống hiếu học, chuyên cần và sáng tạo thông qua đó hình thành ý thức tự giác của sinh viên trong lao động, học tập và rèn luyện. Các trường đại học, cao đẳng thường giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên không chỉ thông qua các bài giảng trên lớp mà còn qua các buổi giao lưu, sinh hoạt ngoại khóa, các cuộc thi tìm hiểu về tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; xây dựng các tiêu chí về chuẩn mực đạo đức, lối sống cho sinh viên gắn liền với chương trình rèn luyện đoàn viên và có các hình thức khen thưởng, kỷ luật tương ứng.

Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên hiện nay đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục và trang bị cho họ lý tưởng sống cách mạng; nhờ đó đa phần sinh viên Việt Nam đều hướng tới một lý tưởng sống cao đ p. Phần lớn sinh viên đã và đang phát huy được trí tuệ, sức trẻ của mình cho sự hoàn thiện, phát triển của bản thân và tiến bộ xã hội. Tuy nhiên, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên hiện nay vẫn còn không ít hạn chế. Cụ thể: Một số cơ sở giáo dục chưa tổ chức thường xuyên, liên tục công tác giáo dục lý tưởng cho sinh viên. Công tác giáo dục chưa đạt được yêu cầu, phương pháp giáo dục còn chậm đổi mới; nội dung chương trình giáo dục còn nặng lý thuyết, nh thực hành, “chưa chú trọng đúng mức đến phát triển phẩm chất và kỹ năng người học. “Giáo dục làm người, đạo đức, lối sống còn bị xem nh ” (9). Cơ sở vật chất của một số cơ sở giáo dục cho sinh viên chưa được đảm bảo, chưa đáp ứng được yêu cầu; nguồn lực, ngân sách phục vụ công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên chưa được ưu tiên; công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội còn lỏng lẻo, cơ chế trao đổi còn yếu và xử lý thông tin còn chậm…Trước tình hình đó, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên cần phải được đầu tư, có đổi mới và sáng tạo trong cách làm, từ đó góp phần xây dựng lớp thanh niên giàu lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, có bản lĩnh chính trị, ý thức chấp hành pháp luật, có đạo đức cách mạng và lối sống đ p; góp phần phát huy tinh thần cống hiến vì đất nước ở sinh viên hiện nay.

Thứ nhất, đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống cho sinh viên

Nội dung tuyên truyền: Chú trọng bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, truyền thống, lòng tự hào dân tộc; tăng cường giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật; lối sống nhân ái bao dung, nghĩa tình, trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng xã hội và đất nước; gắn giáo dục lý luận chính trị với giáo dục kỹ năng, trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp, năng lực tự học, sáng tạo và tự đổi mới tri thức.

Hình thức và phương tiện tuyên truyền: Đa dạng hóa và vận dụng các hình thức tổ chức giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống phù hợp với tâm sinh lý sinh viên kết hợp nội dung sinh hoạt Đoàn, Hội, trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo

3. cơ sở giáo dục đào tạo. Thực hiện giáo dục theo chủ đề kết hợp với hoạt động vui chơi hoạt động thực hành trải nghiệm trong các cơ sở giáo dục đào tạo. Tăng cường các hoạt động tập thể của sinh viên, hoạt động xã hội; đưa các hoạt động này vào nội quy, quy chế của trường. Tăng cường các hoạt động câu lạc bộ văn hóa, thể thao trong cơ sở giáo dục đại học và cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Phát triển văn hóa đọc trong nhà trường, sinh viên. Tổ chức giới thiệu sách, cuộc thi về sách; xây dựng tủ sách pháp luật, giáo dục nhân cách cho sinh viên…

Xây dựng chuyên mục về giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống trên website của đơn vị, tuyên truyền, vinh danh tấm gương người tốt, việc tốt trên cổng thông tin của nhà trường. Biên soạn, xuất bản, tái bản các sách giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, bồi dưỡng tâm hồn, giá trị sống, kỹ năng sống cho sinh viên. Vinh danh, tuyên dương, khen thưởng các tấm gương sinh viên tiêu biểu trong học tập, rèn luyện và công tác xã hội…

Thứ hai, Đẩy mạnh các phong trào thi đua, các cuộc vận động của tổ chức Đoàn, Hội

Nâng cao chất lượng tổ chức các phong trào của thanh niên, sinh viên do Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, hội Sinh viên Việt Nam phát động. Thường xuyên tổ chức phát động các đợt sinh hoạt chính trị, cuộc vận động, phong trào thi đua nhân kỷ niệm các ngày lễ lớn, các sự kiện chính trị trọng đại của dân tộc, đất nước, của Đảng, của Đoàn, Hội, các chương trình tuyên truyền, quảng bá di sản văn hóa của dân tộc. Triển khai sâu, rộng chương trình giáo dục ý thức công dân “Khi tôi 18”; phong trào “Sáng tạo trẻ”, “Ba trách nhiệm”, cuộc vận động “Tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới”, “Xây dựng văn minh đô thị”, phong trào thanh niên tình nguyện; triển khai cuộc vận động xây dựng nếp sống văn hóa trong học tập, lao động, sinh hoạt, giải trí trong sinh viên; triển khai sâu rộng các mô hình giáo dục giá trị sống, kỹ năng xã hội như “Học kỳ trong quân đội”, “Học làm người có ích”,…

Thứ ba, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, giáo viên, giảng viên trong các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng.

Tổ chức bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, giáo viên giảng dạy các môn học Lý luận chính trị trong các nhà trường. Tạo cơ chế để phát hiện, bồi dưỡng và tăng cường tính chủ động, tích cực, trách nhiệm của sinh viên làm cộng tác viên trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho sinh viên. Vinh danh, tuyên dương, khen thưởng cán bộ, nhà giáo, cộng tác viên có thành tích trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho sinh viên. Hằng năm, tổ chức tập huấn bồi dưỡng để nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên làm công tác Đoàn, Hội; trợ lý quản lý sinh viên, cố vấn học tập, giáo viên chủ nhiệm lớp; giảng viên lý luận chính trị trong các cơ sở giáo dục, đào tạo.

Thứ tư, Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội trong giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên.

Về phía gia đình: Chủ động phối hợp với nhà trường và các đoàn thể trong việc giáo dục sinh viên. Tạo môi trường tốt nhất góp phần hướng dẫn, quản lý con em trong học tập, rèn luyện. Các thành viên trong gia đình ứng xử mẫu mực, làm gương trong giáo dục nhân cách cho sinh viên. Chủ động phối hợp với nhà trường và các đoàn thể trong việc giáo dục lý tưởng đạo đức cách mạng cho sinh viên. Phụ huynh sinh viên cần cam kết thực hiện đầy đủ nghĩa vụ chăm sóc, giáo dục và tạo môi trường giáo dục tốt nhất góp phần hướng dẫn, quản lý con em học tập, rèn luyện; tạo điều kiện để các cơ sở giáo dục và đào tạo triển khai và phát huy có hiệu quả vai trò trong các hoạt động giáo dục và đào tạo của nhà trường.phía nhà trường: Xây dựng môi trường nhà trường dân chủ, lành mạnh, thân thiện. Xây dựng và thực hiện Quy tắc ứng xử văn hóa trong các nhà trường. Có biện pháp hữu hiệu trong việc ngăn chặn tình trạng gian lận trong thi cử, đảm bảo dân chủ, công bằng, bình đẳng trong giáo dục đi đôi với đẩy mạnh công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, tu dưỡng, rèn luyện của sinh viên; chống bạo lực học đường, đấu tranh bài trừ các tệ nạn xã hội trong sinh viên; tăng cường đầu tư, đổi mới nội dung giáo dục thể chất, kỹ năng xã hội, các hoạt động vui chơi giải trí cho sinh viên.