Khoa Chính trị và Báo chí tổ chức thành công Talkshow "Làm báo trong bối cảnh chuyển đổi số - chính trị, nghiệp vụ, đạo đức”

         Talkshow "Làm báo trong bối cảnh chuyển đổi số - chính trị, nghiệp vụ, đạo đức” với những chia sẻ hữu ích về chuyện nghề báo trong thời kỳ công nghệ, chuyển đổi số đến từ diễn giả TS Trần Bá Dung – Nguyên trưởng Ban nghiệp vụ, Hội nhà báo Việt Nam. Nội dung talkshow xoay quanh các vấn đề về vai trò của người làm báo trong bối cảnh chuyển đổi số, cơ hội và thách thức của người làm báo trong bối cảnh hiện nay, đồng thời đưa ra những quan điểm, kinh nghiệm làm báo trong thời kỳ mới.

Tham dự buổi tọa đám có thầy giáo TS. Hắc Xuân Cảnh, phó Hiệu trưởng trường Khoa học xã hội và nhân văn, trường Đại học Vinh, nhà báo Kiều Sơn cùng các giảng viên Khoa chính trị và Báo chí cùng toàn thể sinh viên các ngành Báo chí, Chính trị học, Quản lý nhà nước tham dự.

Trong bối cảnh nổ thông tin và công nghệ phát triển vũ bão, thì chuyển đổi số báo chí vừa là yêu cầu vừa là nhiệm vụ của các cơ quan báo chí, để tăng trải nghiệm khách hàng, thu hút và giữ chân bạn đọc, từ đó tăng hiệu quả công tác tuyên truyền, cung cấp cho người xem, người nghe nguồn thông tin chính xác, minh bạch, nhanh chóng và kịp thời theo xu thế chuyển đổi số chung của toàn xã hội. 

Mở đầu talkshow, diễn giả Trần Bá Dung nhấn mạnh công nghệ mang đến rất nhiều cơ hội cho người làm báo về mặt tác nghiệp, phát triển nghề nghiệp; tạo cho phóng viên/nhà báo có môi trường làm việc thuận lợi, hỗ trợ quá trình tác nghiệp tại hiện trường của phóng viên/nhà báo nhanh hơn.

Phân tích về thuận lợi và là cơ hội của công nghệ phát triển tác động đến quá trình tác nghiệp của nhà báo, TS Trần Bá Dung đã chỉ ra 4 điểm thuận lợi cơ bản:

Thứ nhất, hiện nay để lấy tư liệu hay phỏng vấn một nhân vật, chúng ta giảm bớt được rất nhiều công sức, thời gian...; nếu không thể gặp mặt, có thể phỏng vấn bằng hình thức trực tuyến, gửi câu hỏi qua email, gọi điện thoại…“Cách đây 30 năm, khi thế hệ làm báo như tôi muốn phỏng vấn nhất định phải đến tận nơi, không thể phỏng vấn bằng hình thức viết thư tay; hay phỏng vấn qua điện thoại vì lúc đó không cho phép gọi quá dài”, TS. Trần Bá Dung nói.

Thứ 2, người làm báo, nguồn thông tin dữ liệu là yếu tố quan trọng hàng đầu. Ngày xưa lưu trữ thông tin dữ liệu bằng giấy (bản cứng), khi phóng viên/nhà báo muốn tìm kiếm tài liệu phục vụ bài viết phải đến thư viện hay trực tiếp đến kho lưu trữ của cơ quan đó để tìm… Tuy nhiên công nghệ phát triển, nhiều tư liệu đó được số hoá đưa lên Internet, giảm rất nhiều công sức, thời gian cho người làm báo.

Thứ 3, tạo môi trường tác nghiệp nhanh, vì vậy phóng viên ngồi ở bất kỳ nơi đâu có Internet cũng có thể chuyển bài, dữ liệu về cho toà soạn. “Cách đây 30 năm khi tôi đang là phóng viên của Đài tiếng Nói Việt Nam thường trú ở Đà Nẵng, để làm một bài phóng sự cho chương trình thời sự 18 giờ, tôi phải làm xong trong buổi sáng. 14 giờ chiều, tôi sang đài phát thanh tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng để dựng nhờ bài, sau đó ghi ra băng cát-sét. Xong, mang băng đó từ cơ quan thường trú (đi xe máy) ra bưu điện Đà Nẵng gọi điện, mở băng, chuyền qua ống nghe điện thoại ra Ban Thời sự Đài ở Hà Nội. Các đồng nghiệp ở Hà Nội ghi âm lại và phát vào chương trình 18 giờ.

Đặc thù của phát thanh, nếu thiết bị truyền dẫn không tốt thì tiếng sẽ bị méo (quá trình ghi lại qua điện thoại đường dài như vậy, giọng của nhân vật đã méo đi nhiều so với giọng thật). Hiện nay, công nghệ phát triển, thời gian làm việc nhanh, giảm bớt công sức cho phóng viên, nhà báo và chất lượng truyền tải âm thanh gần như bản gốc ”, TS. Trần Bá Dung kể lại.

Thứ 4, để đánh giá nhu cầu thông tin, xu hướng bạn đọc muốn tiếp nhận như thế nào, hiện nay các toà soạn có thể khảo sát thực tế hoặc tham khảo báo bạn trong nước và nước ngoài.

Từ những thuận lợi đó, TS. Trần Bá Dung cũng chỉ ra những thách thức mà người làm báo phải đối mặt như: Khả năng lựa chọn thông tin, kiểm chứng, áp lực về thời gian, về định mức lao động. Ông đưa ra ví dụ, hiện các cơ quan báo chí đều có báo điện tử, phải chạy đua thời gian để có thông tin nhanh, nếu chỉ chậm 1 – 2 phút đã có vấn đề, điều đó cũng ảnh hưởng rất lớn đến quá trình tác nghiệp, khai thác thông tin của người làm báo. Nhiều phóng viên vì chạy đua thời gian dẫn đến không kịp hoặc bỏ qua kiểm chứng thông tin...

Bên cạnh nghiệp vụ, theo diễn giả Trần Bá Dung, bản lĩnh chính trị và đạo đức nghề nghiệp quyết định rất lớn đến quá trình hành nghề. TS. Trần Bá Dung nói: “Một thực tế hiện nay chúng ta đang phải đối mặt là cuộc chạy đua thông tin giữa báo chí với mạng xã hội, chính điều này dẫn đến đạo đức báo chí phần nào bị ảnh hưởng. Cụ thể: Một số phóng viên, nhà báo ỷ lại các thông tin ở mạng xã hội, lười kiểm chứng dẫn đến đưa sai sự thật hay xào xáo thông tin của các báo khi chưa xin phép nhân vật, toà soạn. Hay từng có một lãnh đạo chia sẻ với tôi “ông ấy không trả lời phỏng vấn báo A, nhưng phóng viên báo này đã dựng, lắp ghép thông tin từ nhiều báo để thành một bài phỏng vấn do ông ấy trả lời”.

Bên cạnh đó, TS. Trần Bá Dung nhấn mạnh thêm, nhiều chương trình đào tạo hiện nay của các trường mang tính dàn trải, đòi hỏi người học cái gì cũng phải biết nhưng chưa chuyên sâu; nhiều khi các trường nghiêng về đào tạo công nghệ, không hướng dẫn, chỉ dạy sinh viên ứng dụng công nghệ đó vào quá trình làm báo như thế nào, những góc nhìn đánh giá vấn đề, sự nhạy cảm về thông tin, báo chí ra sao thì chưa sâu. Nhiều trường chưa thực sự quan tâm đến đào tạo ngôn ngữ báo chí, truyền thông cho sinh viên. Mà trong báo chí, ngôn ngữ không phải lúc nào cũng sử dụng như truyện ngắn, tiểu thuyết, cần phải hiểu ngôn ngữ báo chí là ngôn ngữ chuyên ngành mà người làm báo phải nắm được.

Mặc dù công nghệ có vai trò quan trọng trong hoạt động báo chí, tuy nhiên, diễn giả Nguyễn Bá Dung cho rằng nó cũng mang lại không ít khó khăn, thách thức cho người làm báo trong thời đại mới. "Trong đó, thời đại 4.0, để thích nghi với thời cuộc, báo chí cũng phải thường xuyên kiểm chứng thông tin nhanh nhạy, bám sát thông tin đại chúng, lắng nghe, đưa tin tức xác thực một cách khách quan, nhanh nhất. Do vậy, trước sự phát triển mạnh mẽ và rộng lớn của công nghệ thông tin, đòi hỏi những người làm báo phải nhanh chóng bắt kịp với xu thế thời đại, không sẽ nhanh chóng bị tụt hậu”.

Điều đáng chú ý, diễn giả Nguyễn Bá Dung đã đưa ra những lời khuyên về việc nhà báo cần làm chủ báo chí đa phương tiện, khai thác công nghệ, thay đổi tư duy để tiên phong trong hoạt động làm nghề. Đặc biệt, nhà báo cần kiên quyết làm theo tôn chỉ: “Công chúng ở đâu, nhà báo phải có mặt ở đó.”

Tại buổi talkshow, các giảng viên và các bạn sinh viên các chuyên ngành, đặc biệt là sinh viên ngành Báo chí, Chính trị học và Quản lý nhà nước đã có những câu hỏi trao đổi với diễn giả liên quan đến kiến thức nghề báo, kỹ năng và thái độ của người làm nghề báo cũng như người làm chính trị truyền thông nói chung. Theo diễn giả Nguyễn Bá Dung, dù ở vị trí nghề nghiệp nào thì phẩm chất chính trị, nghiệp vụ và đạo đức luôn là những yếu tố quan trọng, quyết định cho hiệu quả của công việc, với báo chí, truyền thông thì điều này càng đặc biệt quan trọng trong bối cảnh chuyển đổi số.

Buổi talkshow là một diễn đàn bổ ích cho sinh viên trong quá trình tích lũy hành trang làm nghề của mình, đặc biệt là chuẩn bị các kỹ năng, phẩm chất, thái độ làm nghề trong bối cảnh mới – chuyển đổi số.

Sau đây là một số hình ảnh về buổi Tọa đàm:

 

TS. Trương Thị Phương Thảo

Khoa Chính trị và Báo chí